Chúng tôi ngược lên miền tây Hà Tĩnh giữa trưa với cái nắng tháng 5 như thiêu, như đốt. Quốc lộ 8 với nhiều đoạn mặt nhựa nóng rộp, nhìn xa như dòng chảy đang bốc khói. Văn phòng Công ty cổ phần thủy điện Hương Sơn (Hà Tĩnh) vắng tanh, chỉ còn Giám đốc Hoàng Quốc Triệu đang chờ làm việc với chúng tôi. Giám đốc Triệu cho biết, tuy thuộc diện ưu tiên nhưng do phải tiết giảm điện, công trường liên tục bị cắt điện, ảnh hưởng nhiều đến việc thi công và đời sống công nhân. Chính sự hối thúc đó, nên nhiều tháng nay cán bộ văn phòng công ty đội nắng, đội mưa lên công trường để đôn đốc các nhà thầu đẩy nhanh tiến độ thi công; tiến hành giao ban hằng ngày, hằng tuần, giải quyết vướng mắc ngay tại công trường, rồi tổ chức ký giao ước thi đua, thưởng phạt theo tiến độ, phấn đấu đến ngày 30-6 đưa tổ máy số 1 vào hoạt động, góp phần giảm sự thiếu hụt điện.
Vượt qua hơn 18 km đường đèo công vụ xóc và bụi, chúng tôi có mặt tại "trái tim" nhà máy, nơi đặt hai tổ máy phát điện, công suất 33 MW. Tại đây, chúng tôi được gặp các chuyên gia Trung Quốc đang cùng công nhân của Công ty Someco Sông Ðà tập trung lắp đặt phần thiết bị. Chuyên gia Lý Trúc Thanh cho biết: Tôi đã tham gia lắp nhiều nhà máy thủy điện ở Việt Nam nhưng công nhân ở đây khá giỏi về chuyên môn, lại chịu khó, nên đã đẩy nhanh tiến độ lắp đặt và yêu cầu kỹ thuật đề ra. Hai tổ máy đã cơ bản lắp xong theo đúng yêu cầu kỹ thuật và bảo đảm an toàn. Ðội trưởng đội lắp máy Nguyễn Văn Hưng thông bá 60 kỹ sư và công nhân kỹ thuật của đội đã làm liên tục ba ca trong nhiều tháng nay, cùng với chuyên gia Trung Quốc lắp hàng nghìn tấn thiết bị đặc chủng, nhất là rô-to, stato máy phát điện bảo đảm kỹ thuật, tuyệt đối an toàn. Hiện cả đội đang tập trung lắp đặt và hoàn chỉnh phần hệ thống điều khiển và cơ thủy lực. Còn giám sát chủ đầu tư, kỹ sư Ðinh Thành Trung, quê ở Sơn Châu (Hương Sơn) cho biết: Ít hôm nữa, nhà máy sẽ đón thêm gần chục chuyên gia Trung Quốc sang hiệu chỉnh tổng thể các thông số kỹ thuật hai tổ máy, chuẩn bị cho ngày phát điện lên lưới điện quốc gia. Trung tâm sự: Theo tiếng gọi của quê hương, Trung và một số đồng nghiệp đã từ chối làm việc ở nhà máy thủy điện khác với mức thu nhập khá hơn để đầu quân về thủy điện Hương Sơn. Mặc dù mới cưới vợ được hơn một tháng, và cách nhà không xa, nhưng Trung cùng các đồng nghiệp nằm lỳ tại công trường để làm việc.
Phía ngoài, hệ thống đường ống áp lực đã được đấu nối vào nhà máy cùng hai trạm biến áp 110 KV, hệ thống phụ tải và cột điện cũng đang được các nhà thầu hoàn thành. Thách thức lớn nhất lúc này là phải lắp xong hơn 200 m đường ống áp lực từ mối néo số 7 đến số 9 do COMA đảm nhận. Ðây là đoạn thi công khó khăn nhất, bởi phải lắp đặt những ống dẫn cao 2 m, dài 4-5 m, nặng hàng tấn ở độ dốc 60o. Ngày 7-5 vừa qua, Chủ tịch HÐQT COMA Nguyễn Doãn Hành đã vào kiểm tra thực tế công trường và hứa sẽ tập trung nhân vật lực, phấn đấu hoàn thành tuyến đường ống áp lực đúng tiến độ đã cam kết. Hiện toàn bộ các mối néo đã được đào đúc xong, chuẩn bị cho việc lắp những đoạn đường ống cuối cùng.
Tình cờ, tôi gặp vợ chồng người em họ Hồ Xuân Khoa và Nguyễn Thị Minh Nguyệt cùng con trai Hồ Ngọc Phát. Khoa là trưởng ca điều hành nhà máy, vợ theo chồng đến nhà máy làm cấp dưỡng. Nguyệt cho biết: Ðể có những bữa cơm ngon, canh ngọt cho khoảng 50 - 60 người, trong đó có cả chuyên gia, em phải dậy sớm đón xe thi công hay đi xe máy ra tận chợ trung tâm, cách công trường hơn 35 km để mua lương thực, thực phẩm. Trời nắng còn đỡ, chứ trời mưa thì vất vả vô cùng, bởi tuyến đường đèo công vụ cheo leo, hiểm trở, bên núi bên vực. Cháu Phát (sinh năm 2008) trước đây ở với ông bà ở Yên Thành (Nghệ An), từ hôm 30-4 đến nay cháu trở thành công dân "tí hon" đầu tiên của nhà máy.
Tuy chỉ cách "trái tim" nhà máy 1,65 km đường ống áp lực nhưng chúng tôi phải tiếp tục vượt thêm hơn 10 km đường đèo công vụ nữa mới đến công trình đầu mối. Ðể tăng hiệu quả phát điện, hệ thống công trình đầu mối thủy điện Hương Sơn có đến hai hồ chứa nước được "treo" trên cao độ 807 m và cách nhau 2 km. Từ hồ chứa, nước chạy qua hầm dẫn xuyên núi (dài 505 m) sau đó mới vào đường ống áp lực. Việc đào hầm xuyên núi với địa chất phức tạp (đất lẫn cát chảy và đá mồ côi), nhà thầu trước đó không đủ năng lực thi công, nay giao cho Công ty Sông Ðà 10 có nhiều kinh nghiệm đảm nhiệm thi công, bảo đảm tiến độ và an toàn. Hiện, các công trình ở đây đã cơ bản hoàn thành. Tháp điều hòa và tuyến đường hầm cao hơn 2,5 m đang gấp rút hoàn thành phần nền hầm và vách bê-tông. Hệ thống tràn xả lũ do Tổng công ty Khoáng sản và Thương mại Hà Tĩnh và Công ty TNHH Ðại Hiệp đảm nhiệm đã thi công xong. Hệ thống đập dâng Nước Lạnh cao 34 m, dài 153 m đang được Công ty Sông Ðà 9 hoàn tất những phần việc cuối cùng, như lu lèn mặt đập, trồng cỏ lát mái và khoan phụt bê-tông thân đập để chuẩn bị tích nước. Ðường công vụ từ đập Nước Lạnh vào khu vực Nậm Luông đã hoàn thành, sẵn sàng cho việc thi công đập đầu mối Nậm Luông...
Việc thi công Nhà máy thủy điện Hương Sơn trước đây gặp nhiều khó khăn, nhất là vấn đề cổ đông, tài chính, nhà thầu kém năng lực... đã làm cho tiến độ thi công bị chậm trễ. Trước tình hình đó, tỉnh Hà Tĩnh đã vào cuộc và từng bước tháo gỡ khó khăn cho doanh nghiệp; đặc biệt từ sau khi các đơn vị thành viên của Tập đoàn Sông Ðà thay thế các nhà thầu không đủ khả năng chuyên môn, tài chính thì tiến độ nhà máy đã được đẩy nhanh. Tuy nhiên, từ nay đến cuối tháng 6, thời gian không còn nhiều, trong lúc khối lượng công việc đang còn khá lớn, nhất là tập trung hoàn thành việc lắp đặt 300 tấn đường ống áp lực; giải phóng mặt bằng liên quan một số hộ dân ở xã Sơn Lĩnh (Hương Sơn) để hoàn thành lắp đặt 38/50 km đường dây 110 KV, thi công đập đầu nguồn Nậm Luông. Bên cạnh đó thủy điện Hương Sơn phải hoàn tất thủ tục hồ sơ, giải ngân 200 tỷ đồng vốn vay bổ sung (do thi công chậm trễ trước đây) phát sinh từ Ngân hàng Phát triển và Ngân hàng Quân đội.
Theo Nhân dân