1. Về tình hình chăm lo, hỗ trợ về nhà ở cho công nhân lao động tại các khu công nghiệp:
Chăm lo nhà ở cho công nhân lao động luôn được Đảng và Nhà nước quan tâm, tạo điều kiện hỗ trợ thông qua các cơ chế, chính sách phù hợp với điều kiện kinh tế đất nước trong từng thời kỳ. Kết quả thực hiện các chương trình phát triển nhà ở xã hội, trong đó có nhà ở cho công nhân lao động tại các khu công nghiệp trong thời gian vừa qua đã đạt được những kết quả quan trọng.
Luật Nhà ở năm 2014 được Quốc hội thông qua ngày 25/11/2014 (thay thế Luật Nhà ở năm 2005) và Nghị định số 100/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ về phát triển và quản lý nhà ở xã hội đã có những cơ chế, chính sách ưu đãi nhằm khuyến khích phát triển nhà ở xã hội dành cho công nhân lao động. Theo đó, các dự án nhà ở xã hội dành cho công nhân được miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất; được giảm 50% thuế suất thuế giá trị gia tăng và thuế suất thuế thu nhập doanh nghiệp; chủ đầu tư dự án và công nhân lao động được vay vốn ưu đãi từ Ngân hàng chính sách xã hội, các tổ chức tín dụng do nhà nước chỉ định; được địa phương hỗ trợ kinh phí đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật của dự án; đối với tổ chức, doanh nghiệp tự lo chỗ ở cho người lao động, nếu tự mua nhà ở hoặc thuê nhà ở để bố trí cho công nhân lao động của đơn vị mình ở mà không thu tiền thuê nhà hoặc có thu tiền thuê nhà với giá thuê không vượt quá giá thuê nhà ở xã hội do Ủy ban nhân dân cấp tỉnh ban hành thì chi phí mua hoặc thuê nhà ở được tính là chi phí hợp lý trong giá thành sản xuất khi tính thuế thu nhập doanh nghiệp...
Đến nay, ước tính trên địa bàn cả nước đã hoàn thành trên 100 dự án nhà ở cho công nhân, với quy mô khoảng 41.000 căn hộ (trên 2.000.000 m2), góp phần giải quyết chỗ ở cho khoảng 160.000 công nhân lao động tại các khu công nghiệp (riêng Thành phố Hồ Chí Minh đã có 18 dự án nhà ở cho công nhân hoàn thành, với quy mô trên 3.700 căn hộ, tổng diện tích sàn trên 297.000 m2 để bố trí cho khoảng 28.000 công nhân lao động tại các khu công nghiệp, khu chế xuất trên địa bàn). Hiện nay, tại các địa phương trên cả nước đang tiếp tục triển khai trên 70 dự án, với quy mô khoảng 88.000 căn hộ (trên 4.400.000 m2) để giải quyết chỗ ở cho khoảng 350.000 công nhân lao động.
Tuy nhiên, việc phát triển nhà ở xã hội, đặc biệt là nhà ở cho công nhân chưa đạt được mục tiêu đã đề ra trong Chiến lược phát triển nhà ở Quốc gia đến năm 2020 và tầm nhìn 2030. Số lượng công nhân lao động tại các khu công nghiệp đang sinh sống trong các khu nhà ở thiếu đồng bộ, điều kiện vệ sinh môi trường, hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội không đảm bảo còn rất lớn. Nguyên nhân chủ yếu là do việc huy động nguồn lực tài chính để đầu tư xây dựng nhà ở cho công nhân còn gặp nhiều khó khăn; một số địa phương chưa thực sự quan tâm, chưa làm tốt công tác quy hoạch, dành quỹ đất cho việc phát triển nhà ở xã hội dành cho công nhân, chưa có những biện pháp hỗ trợ cụ thể để khuyến khích các thành phần kinh tế tham gia xây dựng nhà ở cho công nhân. Có một số dự án nhà ở xã hội dành cho công nhân đã được đầu tư xây dựng, nhưng còn thiếu các công trình hạ tầng thiết yếu (nhà trẻ, trường học, trung tâm y tế, khu vui chơi, giải trí…).
2. Phương hướng giải quyết trong thời gian tới:
a) Để tiếp tục thúc đẩy việc phát triển nhà ở xã hội nói chung và nhà ở cho công nhân lao động tại các khu công nghiệp nói riêng, vừa qua Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Chỉ thị số 03/CT-TTg ngày 25/01/2017 về việc đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội. Chỉ thị của Thủ tướng Chính phủ đã đề ra các nhiệm vụ, giải pháp cụ thể nhằm đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội, đặc biệt là nhà ở cho công nhân lao động tại các khu công nghiệp. Cụ thể là:
- Các Bộ, ngành và Tỉnh ủy, Thành ủy, Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phải có quyết tâm và xác định việc phát triển nhà ở xã hội, nhất là nhà ở cho công nhân là nhiệm vụ chính trị quan trọng, trong đó chính quyền địa phương là cấp quyết định sự thành công của chương trình phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân lao động tại các khu công nghiệp, khu chế xuất;
- Chủ tịch Ủy ban nhân dân các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương phải có trách nhiệm tạo môi trường thuận lợi về đất đai, thủ tục hành chính... để huy động các doanh nghiệp và người dân tham gia đầu tư phát triển nhà ở xã hội, đặc biệt là nhà ở cho công nhân tại các khu kinh tế, khu công nghiệp, cụm công nghiệp trên địa bàn để cho người dân, công nhân lao động... được thuê, thuê mua và mua để cải thiện chỗ ở;
- Tiếp tục nâng cao chất lượng nhà ở xã hội, nhất là nhà ở cho công nhân, có cơ cấu sản phẩm nhà ở phù hợp, bảo đảm các điều kiện hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội thiết yếu về giao thông, y tế, giáo dục, văn hóa của các dự án xây dựng nhà ở xã hội ở đô thị và khu công nghiệp, khu chế xuất;
- Các Bộ, ngành có liên quan tiếp tục hoàn thiện thể chế, bổ sung, điều chỉnh cơ chế chính sách phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân phù hợp với tình hình mới; nghiên cứu sửa đổi, bổ sung quy định về chính sách tín dụng, thuế tài sản nhà, đất nhằm tạo nguồn thu cho ngân sách để hỗ trợ phát triển nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân;
- Nâng cao chất lượng xây dựng nhà ở xã hội, nhà ở cho công nhân theo hướng sửa đổi, bổ sung các quy chuẩn, tiêu chuẩn về nhà ở xã hội, nghiên cứu, ứng dụng khoa học kỹ thuật, sử dụng vật liệu mới... nhằm giảm giá thành nhà ở xã hội, cơ cấu sản phẩm nhà ở phù hợp, bảo đảm các điều kiện hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội thiết yếu về y tế, giáo dục, văn hóa,... trong các dự án xây dựng nhà ở và khu công nghiệp.
b) Để thực hiện việc chăm lo đời sống vật chất và tinh thần cho công nhân lao động như ý kiến đề nghị của cử tri Thành phố Hồ Chí Minh, vừa qua Thủ tướng Chính phủ đã ban hành Quyết định số 655/QĐ-TTg phê duyệt Đề án “Đầu tư xây dựng các thiết chế của công đoàn tại các khu công nghiệp, khu chế xuất” nhằm mục tiêu đầu tư xây dựng nhà ở, nhà trẻ, siêu thị và các công trình văn hóa, thể thao tại các khu công nghiệp. Theo đó, trong giai đoạn 2017 – 2020 sẽ đầu tư xây dựng 50 thiết chế của công đoàn tại các khu công nghiệp, khu chế xuất; đến năm 2030 phấn đấu tất cả các khu công nghiệp, khu chế xuất trên cả nước đều có thiết chế công đoàn, từ đó nâng cao đời sống văn hóa, tinh thần cho công nhân lao động tại các khu công nghiệp, khu chế xuất.
Trong thời gian tới, Bộ Xây dựng sẽ phối hợp với các Bộ ngành, địa phương kiểm tra, đôn đốc thực hiện Chỉ thị số 03/CT-TTg ngày 25/01/2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội.
Trung tâm Thông tin
Nguồn: Công văn 3130/BXD-QLN.