1. Về tình hình thực hiện Nghị định số 100/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ về phát triển và quản lý nhà ở xã hội.
Luật Nhà ở 2014 và Nghị định số 100/2015/NĐ-CP ngày 20/10/2015 của Chính phủ về phát triển và quản lý nhà ở xã hội đã có các quy định nhằm khuyến khích, tạo điều kiện thuận lợi, thông thoáng cho các tổ chức, cá nhân thuộc các thành phần kinh tế tham gia đầu tư phát triển nhà ở xã hội thông qua các quy định cụ thể về: mở rộng các hình thức phát triển nhà ở xã hội (trong đó có hình thức BT); quỹ đất để xây dựng nhà ở xã hội; thủ tục lựa chọn và cơ chế ưu đãi chủ đầu tư dự án xây dựng nhà ở xã hội; tăng cường phát triển nhà ở xã hội để cho thuê, cho thuê mua, để bán (trong đó đặc biệt chú trọng tới phát triển nhà ở xã hội để cho thuê nhằm giải quyết nhu cầu cải thiện điều kiện ở cho các đối tượng người có thu nhập thấp, hộ gia đình nghèo đang có khó khăn về nhà ở, không có khả năng chi trả theo cơ chế thị trường,..); trình tự, thủ tục mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội; quyền, nghĩa vụ và trách nhiệm của các bên trong mua bán, cho thuê, cho thuê mua nhà ở xã hội v.v..
Nghị định số 100/2015/NĐ-CP của Chính phủ đã cụ thể hoá các cơ chế, chính sách ưu đãi về đất đai, tài chính, tín dụng, thuế để thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội như: miễn tiền sử dụng đất, tiền thuê đất đối với diện tích đất được Nhà nước giao hoặc cho thuê để đầu tư xây dựng nhà ở xã hội (kể cả quỹ đất để xây dựng các công trình kinh doanh thương mại trong phạm vi dự án xây dựng nhà ở xã hội); được miễn, giảm thuế VAT, thuế thu nhập doanh nghiệp (trường hợp xây dựng nhà ở xã hội để cho thuê thì được giảm 70% thuế suất thuế VAT và thuế TNDN); được vay vốn ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội, và các tổ chức tín dụng đang hoạt động tại Việt Nam (trường hợp xây dựng nhà ở xã hội để cho thuê thì được vay vốn ưu đãi đầu tư với thời hạn tối thiểu là 15 năm và tối đa không quá 20 năm); được UBND cấp tỉnh hỗ trợ toàn bộ hoặc một phần kinh phí đầu tư xây dựng hệ thống hạ tầng kỹ thuật trong phạm vi dự án xây dựng nhà ở xã hội (trường hợp xây dựng nhà ở xã hội để cho thuê thì được hỗ trợ toàn bộ kinh phí này); các ưu đãi khác theo quy định của pháp luật (được miễn thực hiện thủ tục thẩm định thiết kế cơ sở đối với các dự án áp dụng thiết kế mẫu, thiết kế điển hình nhà ở xã hội do cơ quan có thẩm quyền ban hành, được áp dụng hình thức tự thực hiện đối với công tác tư vấn, thi công xây lắp).
Đối với hộ gia đình, cá nhân có thu nhập thấp khó khăn về nhà ở được vay vốn ưu đãi từ Ngân hàng Chính sách xã hội, tổ chức tín dụng do Nhà nước chỉ định để mua, thuê, thuê mua nhà ở xã hội do các tổ chức, hộ gia đình, cá nhân đầu tư.
Pháp luật về nhà ở (Luật Nhà ở năm 2014, Nghị định số 100/2015/NĐ-CP của Chính phủ) cũng đã quy định, vốn để thực hiện chính sách nhà ở xã hội, gồm vốn do Nhà nước hỗ trợ trực tiếp cho đối tượng được hưởng chính sách nhà ở xã hội; vốn do Nhà nước cho vay ưu đãi thông qua Ngân hàng chính sách xã hội, tổ chức tín dụng do Nhà nước chỉ định (Khoản 4 Điều 70 của Luật Nhà ở năm 2014). Đồng thời quy định trách nhiệm của các Bộ, ngành trong việc bố trí nguồn vốn đầu tư phát triển nhà nước để thực hiện chính sách hỗ trợ nhà ở xã hội.
Với hành lang chính sách và các Quy định cụ thể nêu trên, tổng hợp báo cáo của các địa phương cho thấy, đến nay cả nước đã hoàn thành đầu tư xây dựng 179 dự án nhà ở xã hội dành cho người thu nhập thấp tại khu vực đô thị và công nhân khu công nghiệp, với quy mô xây dựng khoảng 71.150 căn hộ, tương đương với khoảng 3,7 triệu m2 (gồm: 97 dự án nhà ở xã hội cho công nhân KCN, 82 dự án nhà ở xã hội cho người có thu nhập thấp khu vực đô thị); hiện nay các địa phương trên cả nước đang tiếp tục triển khai 191 dự án, với quy mô xây dựng khoảng 163.800 căn hộ, tổng mức đầu tư khoảng 71.800 tỷ đồng để giải quyết chỗ ở cho trên 1 triệu người.
2. Định hướng thúc đẩy phát triển nhà ở xã hội trong thời gian tới.
Tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc về nhà ở xã hội, nhà ở công nhân vào ngày 07/12/2016, sau khi đánh giá tình hình triển khai thực hiện, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc đã chỉ đạo phải tiếp tục đẩy mạnh việc phát triển nhà ở xã hội, nhà ở công nhân và tại Chỉ thị số 03/CT-TTg ngày 25/01/2017 của Thủ tướng Chính phủ về việc đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội, Thủ tướng Chính phủ đã giao Bộ Kế hoạch và Đầu tư nghiên cứu, đề xuất báo cáo Chính phủ bổ sung Chương trình phát triển nhà ở xã hội vào danh mục các chương trình ưu tiên sử dụng vốn ngân sách Trung ương để Chính phủ trình Ủy ban thường vụ Quốc hội bổ sung Nghị quyết số 1023/NQ-UBTVQH13 ngày 28/8/2015 về việc ban hành các nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2016-2020, bố trí vốn thực hiện ngay trong kế hoạch từ năm 2017. Trên cơ sở Nghị quyết của Ủy ban Thường vụ Quốc hội, Thủ tướng Chính phủ sẽ xem xét sửa đổi, bổ sung Quyết định số 40/2015/QĐ-TTg ngày 14/9/2015 của Thủ tướng Chính phủ về việc ban hành nguyên tắc, tiêu chí và định mức phân bổ vốn đầu tư phát triển nguồn ngân sách nhà nước giai đoạn 2016-2020.
Với nhiệm vụ của mình, Bộ Xây dựng sẽ tiếp tục triển khai một số giải pháp nhằm đẩy mạnh phát triển nhà ở xã hội, cụ thể như sau: (1) Tiếp tục nghiên cứu, hoàn thiện thể chế, bổ sung các cơ chế, chính sách để thúc đẩy việc phát triển nhà ở xã hội, bảo đảm phù hợp với điều kiện kinh tế - xã hội của đất nước và khả năng chi trả của từng đối tượng. (2) Tập trung chỉ đạo thúc đẩy phát triển nhà ở cho công nhân khu công nghiệp, người có thu nhập thấp ở đô thị. Nghiên cứu bổ sung cơ chế chính sách khuyến khích xây dựng nhà ở cho thuê, nhà ở thương mại giá thấp. (3) Nghiên cứu bổ sung các quy chuẩn, tiêu chuẩn về nhà ở xã hội, nghiên cứu, ứng dụng khoa học kỹ thuật, sử dụng vật liệu mới… nhằm giảm giá thành nhà ở xã hội, cơ cấu sản phẩm nhà ở phù hợp, bảo đảm các điều kiện về hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội thiết yếu như y tế, giáo dục, văn hóa,..trong các dự án xây dựng nhà ở và khu công nghiệp...
Đối với các địa phương Thủ tướng Chính phủ đã chỉ đạo: (1) Rà soát các quy hoạch đô thị, khu công nghiệp để điều chỉnh, bổ sung, bảo đảm bố trí đủ quỹ đất cho phát triển nhà ở xã hội; (2) Bố trí nguồn lực hợp lý để đầu tư các cơ sở hạ tầng thiết yếu như: trường học, nhà trẻ, cơ sở khám chữa bệnh, sinh hoạt cộng đồng, văn hoá, thể dục, thể thao,... trong và ngoài các dự án nhà ở xã hội, đặc biệt là tại các khu vực có đông công nhân và người lao động; (3) Có các cơ chế, giải pháp cụ thể để hỗ trợ, khuyến khích, thu hút các doanh nghiệp tích cực tham gia phát triển nhà ở xã hội trên địa bàn; (4) Đẩy mạnh cải cách thủ tục hành chính, tạo điều kiện thuận lợi để các doanh nghiệp và người dân tích cực tham gia phát triển nhà ở xã hội, nhà ở thương mại giá rẻ và nhà ở cho thuê; công khai, minh bạch các đối tượng được hỗ trợ nhà ở xã hội; Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra, giám sát, xử lý vi phạm pháp luật trong việc thực hiện các chính sách, chương trình phát triển nhà ở xã hội trên địa bàn.
Trung tâm Thông tin
Nguồn: Công văn 463/BXD-QLN.