Là một trong những tỉnh trung tâm của vùng kinh tế trọng điểm Bắc Bộ, vùng Thủ đô Hà Nội, nên Bắc Ninh có nhiều thuận lợi để phát triển kinh tế - xã hội. Tận dụng tốt lợi thế, 25 năm qua, từ một tỉnh nông nghiệp với hệ thống đô thị nhỏ bé, Bắc Ninh vươn lên trở thành một đô thị lớn, giàu tiềm năng phát triển công nghiệp và tiến tới thành phố trực thuộc Trung ương trong tương lai không xa.
Sau 25 năm nỗ lực phấn đấu, đến nay, hệ thống đô thị toàn tỉnh phát triển khá nhanh về chất và lượng với 12 đô thị; khu vực dự kiến trở thành đô thị bao gồm: Thành phố Bắc Ninh, thành phố Từ Sơn, đô thị Yên Phong, Quế Võ, Tiên Du, Thuận Thành, Gia Bình, Thứa, Nhân Thắng, Cao Đức, Trung Kênh, Lâm Thao. Các đô thị này giữ vai trò là trung tâm kinh tế thương mại - dịch vụ, chính trị - hành chính của tỉnh, huyện.
Điển hình là khu vực đô thị thành phố Bắc Ninh phát triển, mở rộng mạnh mẽ. Với vai trò trung tâm, động lực phát triển đô thị toàn tỉnh, thành phố Bắc Ninh tích cực triển khai công tác quy hoạch đầu tư xây dựng hạ tầng. Nhiều dự án khu đô thị quy mô lớn được đầu tư đã nhanh chóng thu hút người dân đến sinh sống như: Vũ Ninh - Kinh Bắc, Hòa Long - Kinh Bắc, Hồ Ngọc Lân; khu đô thị mới đường Lê Thái Tổ, Nam Võ Cường, Việt Trang, Himlam Greenpark… tạo nên diện mạo đô thị mới khang trang, hiện đại. Hiện tại, thành phố Bắc Ninh được quy hoạch đồng bộ, bài bản theo hướng bền vững và đô thị thông minh, giàu bản sắc văn hóa; đời sống của nhân dân không ngừng được cải thiện và nâng cao, trở thành điểm hấp dẫn, thu hút các doanh nghiệp lớn đến đầu tư, góp phần quan trọng thúc đẩy tiến trình công nghiệp hóa, hiện đại hóa, khẳng định vai trò vị thế đô thị trung tâm của tỉnh và vùng Thủ đô Hà Nội.
Phát huy lợi thế liền kề thủ đô Hà Nội, Từ Sơn tích cực đầu tư xây dựng và phát triển đô thị. Sau nhiều năm phấn đấu, ngày 1 - 11 - 2021 thị xã Từ Sơn được công nhận là thành phố. Hiện nay, ngoài những khu đô thị, khu dân cư tập trung hiện hữu, trên địa bàn thành phố Từ Sơn đã, đang hình thành các đô thị mới khang trang, đồng bộ về hạ tầng: Nam Từ Sơn (200 ha), Dabaco (18,5 ha), VSIP (149,5 ha), Hanaka... Đến thời điểm này, Từ Sơn cùng với thành phố Bắc Ninh là hai địa phương có tỷ lệ đô thị hóa đạt 100% (toàn bộ đơn vị hành chính cấp xã là phường). Đây là yếu tố quan trọng đóng góp cho sự phát triển kinh tế - xã hội, tạo diện mạo mới trong giai đoạn phát triển và hội nhập.
Thành phố Bắc Ninh đóng vai trò hạt nhân trong phát triển đô thị toàn tỉnh.
Tại khu vực Nam Đuống, đô thị Thuận Thành được đầu tư xây dựng và phát triển đô thị theo đúng quy hoạch được duyệt. Nhiều khu đô thị mới như: Đô thị mới phía Nam thị trấn Hồ; khu đô thị Đức Việt, Trung Quý (xã Gia Đông); khu đô thị An Bình; khu đô thị Hồng Hạc (xã Xuân Lâm) đã và đang được triển khai đầu tư xây dựng để đón bắt làn sóng đầu tư mới. Nhiều công trình hạ tầng kỹ thuật, xã hội trọng điểm được đầu tư đồng bộ, tạo cảnh quan sáng, xanh, sạch đẹp. Với những bước tiến mạnh mẽ trong phát triển kinh tế- xã hội, hạ tầng đô thị huyện Thuận Thành lập đề án phát triển lên thị xã trong năm 2022.
Cùng với Thuận Thành, Quế Võ cũng đang trong lộ trình phát triển để được công nhận là thị xã trong năm 2022; các huyện Yên Phong, Tiên Du nỗ lực thực hiện các bước nâng cấp đô thị, tạo nền tảng cho tỉnh Bắc Ninh trở thành thành phố trực thuộc Trung ương. Để đạt mục tiêu này, năm 2022 toàn tỉnh phấn đấu nâng tỷ lệ đô thị hóa đạt khoảng 43%. Trong đó, giải pháp trước mắt là nâng cấp các đô thị, đầu tư xây dựng các công trình hạ tầng đô thị còn thiếu (Trung tâm văn hoá, thể thao các cấp; công viên - hồ điều hoà, bệnh viện...); lập đề án đề nghị các Bộ, ngành công nhận đô thị Yên Phong, Tiên Du đạt tiêu chí đô thị loại IV. Tập trung hoàn thiện thủ tục, trình tự để lựa chọn nhà đầu tư các khu đô thị lớn, công trình trong đô thị có tính chất cấp vùng, cấp đô thị loại I như: Khu đô thị 1600 ha ở Tiên Du và thành phố Từ Sơn; khu đô thị Tây Bắc, Đông Nam (thành phố Bắc Ninh), khu đô thị Đình Bảng (thành phố Từ Sơn), khu đô thị tại huyện Quế Võ...
Nhìn lại chặng đường 25 năm, thấy rõ sự phát triển vượt bậc trong công tác phát triển đô thị toàn tỉnh. Kết quả này, khẳng định sự đoàn kết, quyết của Đảng bộ, chính quyền và nhân dân trong tỉnh trên hành trình xây dựng quê hương giàu đẹp. Phát huy lợi thế của tỉnh cùng với các nguồn lực tiềm năng, Bắc Ninh hướng đến sự phát triển hài hòa, bền vững, cân bằng giữa tốc độ đô thị hóa với nâng cao chất lượng sống của người dân.