Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải điều hành phiên họp ngày 28/6. (ảnh: Quốc hội).
Tránh chồng chéo trong hệ thống quy hoạch
Cho ý kiến tại phiên thảo luận, đại biểu Hoàng Văn Cường – Đoàn ĐBQH Thành phố Hà Nội nhấn mạnh, quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn là hai phạm trù khác nhau nhưng lại có sự đan xen vào nhau. Do đó, việc xây dựng Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn là hết sức cần thiết để có một hệ thống quy hoạch đồng bộ, đảm bảo tính tích hợp, tính bao quát, tránh chồng chéo các quy hoạch với nhau, kết hợp hài hoà giữa phát triển đô thị với xây dựng nông thôn.
Việc xây dựng Luật này cũng là một cơ hội nhìn lại một cách tổng thể các quy hoạch có liên quan đến đô thị và nông thôn, để có một hệ thống quy hoạch logic, mang tính tầng bậc; là tiền đề, làm căn cứ để thực hiện các quy hoạch cấp dưới, đồng thời cũng cụ thể hóa được các quy hoạch cấp trên.
Theo đại biểu Hoàng Văn Cường, các quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn tuy đã có sàng lọc song vẫn còn chồng chéo trong nội bộ hệ thống quy hoạch được điều chỉnh tại dự án Luật này cũng như các quy hoạch điều chỉnh tại Luật Quy hoạch.
Đại biểu đưa ra dẫn chứng, theo dự thảo Luật này, trên địa bàn tỉnh sẽ có quy hoạch chung thành phố thuộc tỉnh, quy hoạch chung thị xã, quy hoạch chung huyện với cùng tỉ lệ phủ kín toàn bộ không gian của một tỉnh. Nhưng sau đó lại có quy hoạch chung khu chức năng. “Phải chăng quy hoạch này sẽ trùng với các quy hoạch trên?”, Đại biểu Hoàng Văn Cường đặt câu hỏi.
Hoặc là đã có quy hoạch phân khu đô thị, nhưng lại có quy hoạch thị trấn với cùng tỷ lệ; quy hoạch chung của huyện và quy hoạch vùng huyện sẽ được phân định như thế nào để tránh chồng chéo?
Theo đại biểu, hiện tại đang xảy ra trường hợp quy hoạch chung nhiều khi nhắc lại quy hoạch tỉnh. Do đó đại biểu đề nghị dự thảo Luật phải rà soát và làm rõ vấn đề này.
Chung quan điểm, đại biểu Nguyễn Hải Nam, Đoàn ĐBQH tỉnh Thừa Thiên - Huế cho biết, một số chuyên gia cho rằng, có 58 văn bản quy phạm pháp luật điều chỉnh hơn 115 loại quy hoạch. Bên cạnh đó, có ý kiến đại biểu lo ngại trong Luật Quy hoạch và dự thảo Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn có những điểm chung, liệu có chồng chéo, lãng phí? Do đó, cần nhìn vào bản chất, tiêu chí của hai loại quy hoạch là quy hoạch tỉnh và quy hoạch chung đô thị.
Bộ trưởng Bộ Xây dựng giải trình một số vấn đề ĐBQH nêu liên quan đến dự thảo Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn (ảnh: Quốc hội).
Theo đại biểu, về bản chất, quy hoạch tỉnh là quy hoạch tổng thể quốc gia, các không gian về hoạt động kinh tế - xã hội quốc phòng, an ninh, hệ thống đô thị và phân bổ dân cư nông thôn. Còn quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn là quy hoạch thuộc hệ thống quy hoạch quốc gia về tổ chức không gian kiến trúc, cảnh quan đô thị, hạ tầng kỹ thuật.
Đại biểu Nguyễn Hải Nam cũng cho rằng, trong hai quy hoạch cũng có một số điểm chồng chéo, do đó ban soạn thảo cần quan tâm tiếp thu, sửa đổi.
Nếu tích hợp hai quy hoạch này cũng có những vấn đề khó khả thi đặt ra. Ví dụ như kỳ quy hoạch chưa tương đồng; đối tượng quy hoạch; mục tiêu quy hoạch hoặc khó để thực hiện được gộp chỉ tiêu kiểm soát, cũng như mức độ kiểm soát, mức độ tương thích giữa các ngành, lĩnh vực.
Đại biểu nhấn mạnh đến sự cần thiết lập quy hoạch chung đô thị và một số nơi là quy hoạch chung thành phố trực thuộc Trung ương, trong đó có Thừa Thiên - Huế vì tính chất, mục tiêu của loại quy hoạch này.
Đảm bảo tính thống nhất giữa quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn
Đại biểu Trần Văn Tiến – Đoàn ĐBQH tỉnh Vĩnh Phúc bày tỏ đồng tình với sự cần thiết ban hành Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn nhằm thể chế hóa định hướng, chủ trương, chính sách của Đảng, Nhà nước về quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn; đảm bảo tính thống nhất giữa quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn; đảm bảo tính thống nhất trong hệ thống pháp luật; khắc phục những hạn chế, bất cập trong công tác quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn.
Đại biểu đề nghị Ban soạn thảo cần rà soát, giải thích rõ về đô thị, đô thị mới, nông thôn, cũng như các giải thích về quy hoạch khu chức năng quy hoạch đô thị, quy hoạch nông thôn, quy định rõ về thời gian lập, thẩm định và phê duyệt việc điều chỉnh tổng thể và điều chỉnh cục bộ quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn…
Bày tỏ sự thống nhất cao với dự thảo Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn, đại biểu Nguyễn Trúc Anh – Đoàn ĐBQH Thành phố Hà Nội cho rằng, đối với Điều 7 quy định nguyên tắc hoạt động việc quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn, đây là điểm quan trọng, cần được hiểu về tính chất phi tổng hợp trong quy hoạch vì mỗi loại hình quy hoạch có đối tượng, quy chuẩn, tiêu chuẩn quy định khác nhau.
Tiếp đó, khoản 6, khoản 9 Điều 16 dự thảo Luật này quy định cơ quan tổ chức lập quy hoạch và cơ quan thẩm định phải độc lập. Theo đại biểu Nguyễn Trúc Anh, trên thực tế việc này rất khó thực thi, vì vậy đại biểu khuyến nghị do đặc thù của quy hoạch kiến trúc không nhất thiết phải quy định cơ quan thẩm định và tổ chức lập quy hoạch phải độc lập. Đối với Điều 18 của dự thảo Luật này về hình thức và lựa chọn tư vấn quy hoạch, theo đại biểu, nhất thiết phải có hình thức giao việc và đặt hàng, hình thức đấu thầu và thi tuyển mang nặng hình thức dự án đầu tư công.
Đại biểu Nguyễn Trúc Anh cũng khuyến nghị mỗi tỉnh, thành phố từ đô thị loại II trở lên nên triển khai công tác quản lý kiến trúc thường xuyên trên địa bàn. Đối với các đô thị loại I trở lên phải có Sở Quy hoạch Kiến trúc thực hiện quản lý Nhà nước về lĩnh vực quy hoạch kiến trúc.
Cũng tại phiên họp, các đại biểu đã tập trung thảo luận, cho ý kiến về các nội dung liên quan như: Cần làm rõ các tiêu chí phân loại; quy hoạch phải đảm bảo lưu giữ bản sắc văn hóa dân tộc; cần rà soát lại cho phù hợp với quy định của Luật Quy hoạch 2017; làm rõ định nghĩa “dự án đầu tư đang triển khai” trong dự thảo Luật; lấy ý kiến nhân dân về quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn; đảm bảo tính khách quan, công tâm, minh bạch trong thẩm định, phê duyệt nhiệm vụ quy hoạch; rà soát, đơn giản hoá hệ thống các quy hoạch, bảo đảm tính thống nhất và dễ thực hiện của các quy hoạch…
Cần thiết ban hành Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn
Giải trình vấn đề đại biểu nêu liên quan đến phạm vi, nội dung, đối tượng, mối quan hệ của dự thảo Luật, Bộ trưởng Bộ Xây dựng Nguyễn Thanh Nghị cho biết, đô thị và nông thôn là các không gian lãnh thổ không thể tách rời, được tổ chức xen kẽ, được quản lý theo các cấp chính quyền. Trong đơn vị hành chính đô thị có một phần nông thôn và trong đơn vị hành chính nông thôn có một phần đô thị. Do đó, công tác quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn cần được nghiên cứu đồng bộ để đảm bảo đáp ứng yêu cầu về sự chuyển hóa giữa đô thị và nông thôn theo hướng hiệu quả và bền vững.
Quang cảnh phiên thảo luận (ảnh: Quốc hội).
Dự thảo Luật đã phân định rõ quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn; quy định rõ các hoạt động trên địa bàn gắn kết phát triển đô thị và nông thôn; các đối tượng không gian lập quy hoạch cũng được xác định theo Điều 5 của dự thảo Luật.
Theo đó, nội dung quy hoạch nông thôn tập trung vào xây dựng, tổ chức phân bố dân cư nông thôn trên cơ sở đánh giá lựa chọn không gian đất đai trên toàn bộ phận ranh giới lập quy hoạch. Còn các ngành, lĩnh vực khác như nông nghiệp, lâm nghiệp, chăn nuôi… theo quy hoạch của Luật chuyên ngành và Luật chuyên ngành.
Về vai trò, sự cần thiết lập quy hoạch chung thành phố trực thuộc Trung ương, Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cho hay, nội dung quy hoạch thành phố trực thuộc Trung ương được quy định tại Luật Quy hoạch.
Theo đó, nội dung quy hoạch thành phố trực thuộc Trung ương chỉ quy định về phương án phát triển hệ thống đô thị trong thành phố trung ương và không có quy định việc đề xuất mô hình cấu trúc phát triển đô thị; định hướng phát triển không gian tổng thể và từng khu vực tổ chức không gian kiến trúc cảnh quan; định hướng phát triển các khu chức năng hệ thống hạ tầng kỹ thuật, hạ tầng xã hội của thành phố với các khống chế về chỉ tiêu kỹ thuật theo quy chuẩn, tiêu chuẩn có liên quan về quy hoạch.
Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cũng cho biết, giữa quy hoạch tỉnh và quy hoạch chung đô thị của thành phố trực thuộc Trung ương có một số điểm khác nhau về khái niệm, chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật áp dụng, nội dung quy hoạch, vai trò, yêu cầu đối với công tác quản lý và lập dự án đầu tư xây dựng, mức độ nội dung thông qua tỷ lệ bản đồ và thời gian dự báo. Vì vậy, cần thiết có quy định về lập quy hoạch chung thành phố trực thuộc Trung ương. Việc lập quy hoạch chung này cũng đảm bảo tính kế thừa, không trùng lắp, đảm bảo thống nhất, đồng bộ trong quy định của pháp luật.
Luật Đất đai 2024 vừa được thông qua cũng đã bổ sung quy hoạch sử dụng đất cấp tỉnh có vai trò tương tự như quy hoạch chung thành phố trực thuộc Trung ương và để cụ thể hóa quy hoạch của thành phố trực thuộc Trung ương... Theo đó, quy hoạch chung thành phố trực thuộc Trung ương vừa đóng vai trò là định hướng phát triển không gian, đồng thời đóng cái vai trò xác định chỉ tiêu sử dụng đất cấp tỉnh cho thành phố trực thuộc Trung ương.
Riêng đối với sự cần thiết lập quy hoạch chung huyện, Luật Quy hoạch năm 2017 đã quy định quy hoạch xây dựng vùng huyện, vùng liên huyện là một trong nội dung của quy hoạch tỉnh. Trong đó, quy định phương án quy hoạch xây dựng vùng liên huyện, vùng huyện bao gồm việc xác định phạm vi, tính chất, hướng phát triển trọng tâm của từng vùng liên huyện vùng huyện đối với quy hoạch chung huyện.
Quy hoạch tỉnh chỉ có tính chất là xác định phạm vi, tính chất, định hướng phát triển trọng tâm về kinh tế xã hội của huyện, làm cơ sở để lập quy hoạch chung của huyện và phương án quy hoạch xây dựng vùng liên huyện, vùng huyện.
Quy hoạch tỉnh không bao gồm các nội dung như dự báo xác định mục tiêu, động lực phát triển, các chỉ tiêu kinh tế kỹ thuật của quy hoạch, mô hình phát triển tổng thể của huyện, định hướng phát triển không gian các khu vực trong huyện...
Bộ trưởng Nguyễn Thanh Nghị cũng cho biết, thời gian tới, cơ quan chủ trì soạn thảo sẽ tiếp tục cùng với cơ quan thẩm tra nghiên cứu tiếp thu tối đa các ý kiến của các ĐBQH để hoàn thiện dự thảo Luật.
Tiếp tục hoàn thiện dự án Luật, trình Quốc hội xem xét, quyết định tại Kỳ họp thứ 8
Kết luận phiên thảo luận, Phó Chủ tịch Quốc hội Nguyễn Đức Hải cho biết, các ĐBQH cơ bản nhất trí về sự cần thiết ban hành Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn trên cơ sở tổng kết, đánh giá, hợp nhất các quy định về quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn.
Luật Quy hoạch đô thị và nông thôn thể chế hóa chủ trương của Đảng về quy hoạch, xây dựng, quản lý và phát triển bền vững đô thị Việt Nam, bảo đảm tuân thủ Hiến pháp, thống nhất trong hệ thống pháp luật, đáp ứng yêu cầu phát triển bền vững, lâu dài, hài hòa giữa phát triển kinh tế giữa các yếu tố văn hóa, xã hội, bảo vệ môi trường, gắn kết giữa đô thị và nông thôn, khắc phục bất cập của Luật Xây dựng, đồng bộ với Luật Quy hoạch.
Qua kinh nghiệm công tác, từ yêu cầu thực tiễn và lắng nghe ý kiến của cử tri, nhân dân, các đại biểu đã tham gia nhiều ý kiến xác đáng vào các điều, khoản cụ thể của dự thảo Luật như phạm vi, đối tượng điều chỉnh, tên gọi của Luật, khái niệm, giải thích từ ngữ, vị trí, vai trò, cấp độ, tiêu chí phân loại quy hoạch, mối quan hệ và tính thống nhất giữa hệ thống quy hoạch đô thị và quy hoạch nông thôn với các quy hoạch khác trong hệ thống các quy hoạch; phân định phạm vi với Luật Quản lý, phát triển đô thị, thủ tục hành chính, phân cấp, phân quyền trong lập, thẩm định, phê duyệt, điều chỉnh và quản lý quy hoạch…
Sau Kỳ họp, Ủy ban Thường vụ Quốc hội sẽ chỉ đạo cơ quan thẩm tra phối hợp chặt chẽ với cơ quan soạn thảo và các cơ quan liên quan, nghiên cứu các ý kiến phát biểu tại hội trường, tại tổ, để tiếp thu hoàn thiện dự án Luật, trình Quốc hội xem xét, quyết định tại Kỳ họp thứ 8.